Co to jest NCGS? Nieceliakalna nadwrażliwość na gluten, na czym polega i jak się objawia?

Nieceliakalna nadwrażliwość na gluten (NCGS) to stan, który w ostatnich latach zyskał na znaczeniu w medycynie i dietetyce. Pomimo braku charakterystycznych dla celiakii zmian immunologicznych i uszkodzeń jelitowych, osoby z NCGS doświadczają szerokiego wachlarza objawów po spożyciu glutenu. W niniejszym artykule przedstawimy szczegółowe informacje na temat NCGS, w tym objawy, metody diagnostyczne, różnice między NCGS a celiakią, a także dostępne metody leczenia.

Omówimy również rolę diety niskofodmapowej w łagodzeniu objawów oraz wpływ czynników psychologicznych na nasilenie dolegliwości. Naszym celem jest dostarczenie kompleksowego przeglądu tego schorzenia, aby lepiej zrozumieć jego naturę i zarządzanie nim.

>> Zobacz również: Produkty z wysoką zawartością glutenu. Czego unikać mając celiakie bądź NCGS? W czym jest najwięcej glutenu?

---

Co to jest NCGS?

Nieceliakalna nadwrażliwość na gluten (NCGS), znana również jako nieceliakalna wrażliwość na gluten, to stan, w którym spożycie glutenu powoduje objawy podobne do celiakii, ale bez obecności charakterystycznych dla niej zmian immunologicznych i uszkodzeń jelitowych. Osoby z NCGS doświadczają różnych dolegliwości po spożyciu glutenu, ale nie mają celiakii ani alergii na pszenicę​.

Objawy NCGS

Objawy NCGS mogą być bardzo różnorodne i obejmują zarówno dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, jak i objawy pozajelitowe. Do najczęstszych objawów należą:

• Bóle brzucha
• Wzdęcia
• Biegunki lub zaparcia
• Zmęczenie
• Bóle głowy
• Bóle stawów i mięśni
• Depresja lub lęki​

>> Czytaj także: Fakty i mity na temat mleka sojowego. Czy rzeczywiście powinniśmy unikać spożywania soi, w tym mleka sojowego?

Diagnostyka NCGS. Jak zdiagnozować NCGS?

Diagnostyka NCGS jest skomplikowana i wymaga wykluczenia celiakii oraz alergii na pszenicę. Standardowe procedury diagnostyczne obejmują:

1. Testy serologiczne. Brak obecności przeciwciał typowych dla celiakii, takich jak przeciwciała przeciwko transglutaminazie tkankowej (anty-tTG) oraz przeciwciała specyficzne dla białek pszenicy.
2. Biopsja jelita cienkiego. Brak zmian histopatologicznych charakterystycznych dla celiakii.
3. Dieta eliminacyjna. Pacjent przechodzi na dietę bezglutenową przez co najmniej 6 tygodni, po czym wprowadza się gluten do diety i monitoruje reakcje organizmu. Jeśli objawy ustępują na diecie bezglutenowej i powracają po ponownym wprowadzeniu glutenu, można podejrzewać NCGS

Leczenie NCGS. Jak można leczyć NCGS?

Obecnie nie ma lekarstwa na NCGS, a jedyną skuteczną metodą łagodzenia objawów jest ścisła dieta bezglutenowa. Niektóre badania sugerują, że dieta o niskiej zawartości FODMAPs (fermentowalne oligosacharydy, disacharydy, monosacharydy i poliole) może również przynieść ulgę u niektórych pacjentów z NCGS​.

Dieta bezglutenowa

Najbardziej podstawowym i skutecznym sposobem łagodzenia objawów NCGS jest ścisła dieta bezglutenowa. Polega ona na eliminacji wszystkich produktów zawierających gluten, takich jak pszenica, żyto, jęczmień oraz wszelkie przetworzone produkty, które mogą zawierać gluten. Pacjenci powinni dokładnie czytać etykiety produktów spożywczych i unikać potencjalnych źródeł glutenu​.

>> Zobacz też: Proteinowe śniadanie – ponad 30 g białka!

Dieta niskofodmapowa

Niektóre badania sugerują, że dieta o niskiej zawartości FODMAPs (fermentowalne oligosacharydy, disacharydy, monosacharydy i poliole) może być korzystna dla osób z NCGS. Produkty te mogą również wywoływać objawy u osób z nadwrażliwością na gluten, dlatego ich eliminacja może przynieść dodatkową ulgę. Połączenie diety bezglutenowej i niskofodmapowej może być skuteczne w redukcji objawów.

Monitorowanie diety i objawów

Pacjenci powinni prowadzić dziennik żywieniowy, w którym zapisują spożywane posiłki oraz występujące objawy. Taka praktyka pomaga zidentyfikować pokarmy, które mogą wywoływać dolegliwości, i dostosować dietę w celu uniknięcia tych produktów.

Wsparcie dietetyka

Współpraca z dietetykiem specjalizującym się w diecie bezglutenowej może być bardzo pomocna. Dietetyk może dostarczyć pacjentowi niezbędnych informacji, pomóc w planowaniu posiłków i zapewnić wsparcie w utrzymaniu zrównoważonej diety, która minimalizuje ryzyko niedoborów składników odżywczych.

Unikanie efektu nocebo

Efekt nocebo, czyli negatywna reakcja na substancję obojętną spowodowana przekonaniem o jej szkodliwości, może odgrywać znaczącą rolę w NCGS. Pacjenci powinni być świadomi wpływu czynników psychologicznych na nasilenie objawów i, w razie potrzeby, szukać wsparcia psychologicznego.

>> Sprawdź również: Fakty i mity na temat diet bezglutenowych. Czy gluten jest szkodliwy? Kto powinien stosować dietę bezglutenową?

Różnice między NCGS, a celiakią

Podczas gdy celiakia jest chorobą autoimmunologiczną, w której gluten wywołuje reakcję immunologiczną prowadzącą do uszkodzenia jelita cienkiego, NCGS nie wykazuje takich immunologicznych i histopatologicznych zmian. Osoby z NCGS nie mają przeciwciał charakterystycznych dla celiakii ani uszkodzeń jelitowych, co czyni diagnozę trudniejszą​.

Czynniki ryzyka i przyczyny NCGS

Przyczyny NCGS nie są w pełni zrozumiane, ale badania sugerują, że mogą obejmować kombinację czynników genetycznych, środowiskowych i immunologicznych. Niektóre badania wskazują, że polimorfizmy genetyczne HLA-DQ2 i DQ8, często występujące u osób z celiakią, mogą również występować u osób z NCGS, co sugeruje pewne genetyczne predyspozycje.

Dieta FODMAP, a NCGS

Dieta FODMAP, czyli dieta niskowęglowodanowa eliminująca fermentowalne oligosacharydy, disacharydy, monosacharydy i poliole, może przynieść ulgę osobom z NCGS. Badania wykazały, że u wielu pacjentów objawy NCGS mogą być wywołane nie tylko przez gluten, ale również przez inne składniki zawarte w produktach bogatych w FODMAPs. Dlatego połączenie diety bezglutenowej z dietą niskofodmapową może przynieść najlepsze rezultaty w łagodzeniu objawów​.

>> Czytaj także: Czy produkty bezglutenowe są mniej kaloryczne?

Efekt nocebo w NCGS

Efekt nocebo, czyli negatywna reakcja na substancję obojętną spowodowana przekonaniem o jej szkodliwości, odgrywa znaczącą rolę w NCGS. Badania wykazały, że pacjenci z NCGS mogą doświadczać objawów nawet po spożyciu placebo, co sugeruje, że czynniki emocjonalne i psychologiczne mogą wpływać na nasilenie objawów​.

NCGS to stosunkowo nowo rozpoznany stan, w którym spożycie glutenu powoduje różnorodne objawy, ale nie ma cech immunologicznych i histopatologicznych charakterystycznych dla celiakii. Diagnostyka opiera się na wykluczeniu innych schorzeń i obserwacji reakcji organizmu na dietę bezglutenową.

>> Zobacz także: Czy unikanie glutenu pomaga w utracie wagi?

Leczenie polega głównie na eliminacji glutenu z diety, a w niektórych przypadkach może być również pomocna dieta o niskiej zawartości FODMAPs. Mimo że NCGS jest trudny do zdiagnozowania, zrozumienie tego stanu jest kluczowe dla poprawy jakości życia pacjentów​ (